Open menu

Życie i praca inż. TADEUSZA TAŃSKIEGO

 

 

patron1     Tański Tadeusz urodził się 11 marca 1892 r. w Warszawie. Był synem Czesława Tańskiego znanego wówczas w Polsce malarza i entuzjasty lotnictwa. Czesław Tański dokonał kilka udanych eksperymentów lotniczych; miedzy innymi pierwszego na świecie wzlotu z terenu płaskiego w 1896 r. W uznaniu zasług w rozwój lotnictwa areoklub PRL ustanowił medal inż. Czesława Tańskiego za wybitne osiągnięcia w szybownictwie. T. Tański swoje zainteresowania do techniki poparł wszechstronnym wykształceniem. Po ukończeniu szkoły średniej wyjeżdża do Paryża gdzie kończy wyższe studia zdobywając tytuł inżyniera mechanika i inżyniera elektryka. Przez dwa lata pracuje naukowo pod kierownictwem prof. Ludwika Lacoin, patron2następnie jako samodzielny konstruktor, tworzy na zamówienia różnych firm silniki, samochody, ciągniki, sprężarki, uzyskując wiele patentów i odnosząc wiele sukcesów. Był to człowiek wielce uzdolniony. Był obdarzony niezwykłym zmysłem wynalazczości wybiegającym znacznie ponad współtwórczość. W roku 1916 skonstruował największy wówczas na świecie lotniczy silnik dwunastocylindrowy o mocy 520 KM o poziomym układzie cylindrów w kształcie litery H. W roku 1917 inż. Tański produkuje masowo dwusuwowy silnik do napędu prądnic radiostacji w samolotach. W roku 1918 buduje niezwykle ciekawy czterocylindrowy gwiazdowy silnik dwusuwowy „WIR", typu wirującego z przeznaczeniem do lekkich samolotów. Do Polski wraca inż. Tański w roku 1919 i buduje lekkie samochody pancerne na podwoziach Forda „model T". Następnie w roku 1922 opracowuje przy współpracy swego przyjaciela, Francuza, inż. Gabcau, rysunki pierwszego polskiego samochodu osobowego; wykonanego następnie całkowicie w kraju, w Centralnych Warsztatach Samochodowych, w Warszawie, przy ul. Terespolskiej / CWS / pod kierownictwem inż. Władysława Mrajskiego, który następnie przeprowadził wszystkie próby samochodem i prowadził go na wszystkich zawodach. Samochód ten mógł ujrzeć jednak światło dzienne dopiero w roku 1926 i to w prototypie z próbnym nadwoziem. Samochód „CWST – 1" brał udział w wielu konkursach i wykazał się nieprzeciętnymi zaletami. Niemieckie pisma techniczne opublikowały w roku 1923 rysunki samochodu i uznały, że z powodu swej nowoczesności będzie „modny" nie wcześniej niż w roku 1927, co potwierdziło się całkowicie. Silnik typu T – 1 był czterocylindrowy z zaworami w aluminiowej głowicy. patron3Kadłub odlany z aluminium w jednej całości ze skrzynią korbową miał mokre tuleje cylindrowe o średnicy 90, i skoku tłoka 120mm, co daje pojemność skokową ok. trzech litrów. Wał korbowy ułożyskowany był na trzech panewkach. Moc silnika wynosiła 61 KM przy 3000 obr/min. Zapłon zapewniał iskrownik „VERTEX". Sprzęgło jednotarczowe, suche . Skrzynia biegów miała cztery biegi w przód i jeden wsteczny oraz napęd olejowy wzmacniacza hamulcowego. Na wzmiankę zasługuje wbudowany w skrzynie biegów zamek z kluczykiem uniemożliwiający jazdę osobie niepowołanej. Układ kierowniczy miał przekładnię ślimakową na łożyskach tocznych. Hamulce działały na cztery koła. Z łatwością regulowano je ręcznie bez użycia kluczy. Na podkreślenie zasługuje duża średnica bębnów. Zawieszenie na czterech piórowych resorach podłużnych było bardzo miękkie / tylne resory o długości 1,5m ; amortyzatory cierne typu nożycowego/. Wymiary samochodu były następujące: rozstaw osi 3,4m, rozstaw kół 1,4m, prześwit 0,24m, ciężar całkowity 1150kg. Ogumienie o niskim ciśnieniu i wymiarze patron4860x160mm. Był to chyba jedyny samochód na świecie, w którym wszystkie śruby i nakrętki były jednego wymiaru, a mianowicie o gwincie M10. Ponadto druga rewolucja: samochód ten można było, wraz z silnikiem, rozebrać i złożyć za pomocą jednego zwykłego klucza szczękowego. Samochód inż. Tańskiego typ T – 1 budowany był w małych seriach, jako osobowy, otwartykabriolet z nadwoziem inż. Stanisława Panczakiewicza, oraz jako ambulans sanitarny PCK. Przewyższał on znacznie konstrukcje zagraniczne. Silnik T – 1 budowany był ponadto do napędu pontonów. W roku 1929 inż. Tański opracował nowe typy silników samochodowych T- 8 i T- 4. Miały one wspólne części, albowiem T – 8 był ośmiocylindrowy o pojemności skokowej 3 litry, a T - 4 stanowił jego połowę, jako czterocylindrowy o pojemności skokowej 1,5 l. Silniki były boczno-zaworowe, przy czym wał korbowy ośmiocylindrowego typu był składany z dwóch wałów typu czterocylindrowego i oparty na trzech łożyskach kulowych. Głowice były typu „RICARDO" zapewniały one możliwość użycia benzyny o niskiej liczbie oktanowej/ stopień sprężenia wynosił 5. W silnikach T - 8 i T - 4 również istniał tylko jeden wymiar śrub i nakrętek, jak również została możliwość rozbiórki i składania za pomocą jednego klucza szczękowego. Zbudowane zostały dwa prototypy samochodu - CWST - 8 i CWST - 4, przy czym silnik ośmiocylindrowy wbudowano w podwozie T – 1, a czterocylindrowy w podwozie „SKODA" z niezwykle ciekawie rozwiązanym niskim podwoziem konstrukcji inż. PANCZAKIEWICZA. Niestety wskutek różnych ujemnych, a silnych wpływów, ówczesne polskie władze wojskowe i gospodarcze zawarły umowę licencyjną z włoską firmą „FIAT", która nie zgodziła się oczywiście na konkurencję ze strony polskich konstruktorów i zażądała wstrzymania produkcji samochodów CWS. Tak skończyła się pierwsza próba budowania samochodów całkowicie polskiej konstrukcji. T. Tański zaprojektował również samochód uniwersalny na bazie Fiata 618 jeżdżący zarówno po drogach kołowych jak i szynach Inżynier Tadeusz Tański zginął 26.03.1941r. zamordowany przez Niemców.

patron5